بهداشت حمام‌های عمومی در دورۀ معاصر و نقش شهرداری‌ها (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان)

حمام‌های عمومی جزئی از زندگی اجتماعی جامعۀ دیروز بودند که با ظهور مدرنیته، مورد اعتراض اصلاحگران جامعه جهت افزایش معیارهای بهداشتی آن در تناسب با زندگی جدید قرار گرفت. یکی از این استانداردها استفاده از دوش به جای خزینه بود. شهرداری‌ها به عنوان متولّی امر با اجبار دولتی حمامی‎ها ‎را موظف به این تغییر می‌کردند. این مبارزه به دلیل مطالبه و خواست بخشی از مراجعان حمام‌ها، که استفاده از دوش را برنمی‌تافتند و خواستار استفاده از خزینه‌ها بودند، بسیار طولانی و پرفرازونشیب گردید، به طوری که از اواسط حکومت رضاشاه تا دهۀ چهل شمسی را دربرگرفت. در این پژوهش با مراجعه به منابع مطبوعاتی آن زمان، اسناد و تاریخ شفاهی سیر این ماجرا در شهر اصفهان به عنوان مورد مطالعه (Case Study) تبیین و تشریح گردیده ‎است. نتیجه این‌که به واسطۀ جدیت مقامات شهری و نیز خواست عمومی جامعۀ شهرنشین که محصول بالارفتن سطح بهداشت عمومی بود، فرآیند بهداشتی‎کردن حمام‌های عمومی شکل گرفت. با این حال، تغییرات یادشده چون از آن‌جا که با جنبه‌های فرهنگی جامعه هماهنگی کامل نداشتند، با دوره‎ای طولانی از کشمکش همراه شد و سرانجام، به واسطة بروز تغییرات اساسی در سبک زندگی و معماری خانه‌های شهری ـ ‎که واجد حمام‌های خانگی شدند ‎ـ موضوع حمام‌های عمومی و مسائل وابسته به آن، از حیات اجتماعی شهرها به کناری نهاده‎ شد.